Havacılığın bir numaralı tercihi beyaz
Uçaklar aerodinamik yapılarıyla, ait oldukları şirketlere özgü gövde, kuyruk ve kanat uçlarındaki renkleriyle dikkat çekerler. Ama tüm ticari yolcu uçakları ve iş jetlerinde tercih edilen renk beyazdır. Uçaklarda beyaz renk kullanılmasının ilk tercihi daha fabrika çıkış aşamasında başlar ve ait olduğu şirket çatısı altında da devam eder. 'Uçaklar neden beyaz?' sorusuna 3 gerekçeyle katalog cevabı vardır. Yıllardır da bazen ilginç uçak boyamaları ortaya çıksa bile bu gerekçeler değişmez, değişmiyor. Habertürk yazarı Güntay Şimşek yazdı
Uçaklar aerodinamik yapılarıyla, ait oldukları şirketlere özgü gövde, kuyruk ve kanat uçlarındaki renkleriyle dikkat çekerler. Ama tüm ticari yolcu uçakları ve iş jetlerinde tercih edilen renk beyazdır. Uçaklarda beyaz renk kullanılmasının ilk tercihi daha fabrika çıkış aşamasında başlar ve ait olduğu şirket çatısı altında da devam eder. ‘Uçaklar neden beyaz?’ sorusuna 3 gerekçeyle, katalog cevabı vardır. Yıllardır da bazen ilginç uçak boyamaları ortaya çıksa bile bu gerekçeler değişmez, değişmiyor.
Beyazın uçaklarda olmasının birinci sebebi güvenlik. Uçakların bir çok aksamı sıcağa karşı duyarlı kompozit ve plastik malzemelerden yapılıyor. Özellikle uçağın radom olarak isimlendirilen burnunda radar ve kontrol ekipmanlarının olduğu bölüm önemlidir. Buralarda ısınmayı azaltmak için özellikle beyaz veya parlak renkler kullanılır. Aynı durum uçağın hassas olan diğer bölümleri için de geçerlidir ve beyaz bu sebeple tercih edilir.
Öte yandan uçakların gövdesinde meydana gelebilecek çatlak, çizik, yağ-yakıt sızıntısı veya ezik-göçük gibi çeşitli hasarların beyaz renkte daha çabuk ve kolay tespit edilerek, zamanında müdahale edilmesine imkan vermesi sebebiyle bir yönüyle zorunlu tercih ediliyor.-
İkinci ve üçüncü neden ise tamamen "duygusal", yani ticari gerekçelerden oluşuyor. Uçaklar gökyüzünde uçarken ve yerde beklerken sürekli güneşin altında faaliyet yaptıkları düşünülürse, beyaz rengin güneş ışınlarını yansıtarak, kabinde sağladığı ısı avantajının ekonomik verimliliğini şirketler göz ardı etmiyor. Ve son gerekçe ise beyazın diğer renk seçeneklerine göre daha iyi maliyet avantajı olması. Gerek fabrika çıkışı boyamada ve gerekse uçağın sonraki yıllarda başka şirketler çatısı altına girerken kurumsal renklerine alması sebebiyle daha az maliyetli olması nedeniyle beyaz tercih ediliyor.
Öte yandan uçakları rengarenk boyamanın kullanım süresi içinde ciddi bir maliyeti ve uçakları yıpratması da söz konusu olduğundan beyaz havacılığın bir numaralı tercih olmaya devam ediyor.
HER HAVALİMANINDA FARKLI RENK HAKİM
Havalimanlarındaki renk hakimiyetine gelince... Her ülkenin bayrak taşıyıcı veya milli havayolunun renkleri, ilgili ülkenin dünyaya açılan ana meydanı başta olmaz üzere diğer havalimanlarının da renklerini belirler. Çünkü bayrak taşıyıcı şirketin renklerine boyanan uçaklar, kendi ülkesinin meydanlarında ağırlıklarını hissettirir. Mesela Türkiye’de havalimanlarında uçakların rengi Türk Hava Yolları (THY) sebebiyle kırmızı beyazdır. Katar’ın bayrak taşıyıcısı Katar Havayolları’nın merkezi Doha’daysanız apron bordo renkler, Almanya’daysanız lacivert kuyruklar, Londra Heatrow’da British Airways’in kırmızısı dikkatinizi çeker. Gövdeden ziyade, kuyruk ve kanatlardaki boyamalar daha fazla göze çarpar.
UÇAKLAR NEDEN KENDİ RENKLERİNDE DEĞİL?
Amerikalı uçak üreticisi Boeing uçakları farklı renklere boyamanın dezavantajlarını şöyle açıklıyor; “Uçaklardaki farklı renkte olan boyamalar, uçak tipine göre 273 ile 544 kg arasında bir ağırlık oluşturur. Bu durum uçağın daha fazla yakıt yakması ve ekonomik açıdan da daha az yolcu taşıması anlamına gelir.”
Uçakların operasyon maliyetlerinde önemli etken olan uçak boyalarının gövdedeki ağırlıkları da dikkat çekmektedir. Boeing 747 modelde yaklaşık 454 54 litre, 777’de 416 litre ve 787 Dreamliner’da 362 litre ile 453 litre arasında boya kullanılıyor. Bir uçağı sıfırdan boyamanın maliyeti ise 50 bin ile 200 bin dolar arasında değişiyor.
SPONSORLAR, REKLAMLAR GELİP GEÇİCİ
Birçok havayolu zaman zaman reklam, sponsorluk veya sosyal sorumluluk anlaşmaları kapsamında uçakların tüm gövdesini veya belli alanlarını farklı renklerde boyuyorlar. Ancak bunlar uzun süreli olmadığı gibi bazen bir bazen de sınırlı sayıda uçağı geçmiyor. THY'nin de dönem dönem bazı spor kulüpleriyle yaptığı sponsorluk anlaşmalar sebebiyle bir uçağını farklı renklerde boyadığı oluyor. THY, FC Barcelona, Manchester United ve Borussia Dortmund gibi kulüplerin renklerini gökyüzüyle buluşturmuştu.
Pegasus Havayolları da sosyal sorumluluk projesi kapsamında uçaklarına giydirme yapmıştı. Mesela farklı bir tanıtım projesi olarak, Star Alliance grubu üyesi olan her havayolu da THY gibi filosunda bir uçağı Star Alliance renklerinde uçuruyor.
SON BOYAMA KAPLUMBAĞA TEMALI
Geçtiğimiz hafta Japon havayolu şirketi All Nippon Airways (ANA) ilk A380 süper jumbo, iki katlı uçağını Airbus’ın Almanya, Hamburg’daki tesislerinde teslim aldı. Uçağın kaplumbağa motifli boyaması çok konuşuldu. İşte bu uçağın boyaması tam 21 gün sürmüş. Boyama işlemleri sırasında 120 boya işçisi, 3 bin 300 litre boya kullanmış. Airbus’tan 3 adet A380 siparişi veren şirketin ilk uçağı mavi, ikincisi yeşil, üçüncüsü ise kavuniçi renklerde olacak. ANA, 2019’da Narita’dan, kaplumbağa motifli uçakla, popüler tatil merkezi Honolulu’ya ilk seferini gerçekleştirecek.
Hasılı kelam; dünyanın dört bir yanını, farklı ülke ve meydanlarını, değişik milletlerden insanların gözlemleri altında turlayan uçakların gövdeleri, ifa ettikleri görev icabı, reklam, tanıtım, sponsorluk ve sosyal sorumluluk projeleri için çok cazip bir alan olarak dikkat çekiyor. Fakat uçak gövdelerini farklı renklere bürütmenin getirdiği maliyet sebebiyle sınırlı sayıda uçaklar bu amaçla kullanılıyor. Yoksa dünya havalimanlarında uçakların beyaz renk hakimiyeti yerine renk cümbüşü ortaya çıkabilirdi.
