Borsada heyecan yeniden başlıyor mu?

Yabancı yatırımcıların bir bölümü son dönemde Türkiye borsasından çekildi. Yeni yılda yaklaşık 4 milyar dolarlık net satış yaptılar. Piyasa payları da yüzde 61’den yüzde 52’ye geriledi. Bu pay 2001 krizi sonrasının en düşük düzeyi.

YABANCILARIN ÖZELLİKLERİ

-Yabancılar piyasaya hacmi derin, halka açıklığı yüksek, temel analize dayalı ve uzun vadeli yatırım yapıyor. Zaten büyük çoğunluğu da emeklilik ve diğer fonlar gibi kurumsal yatırımcı.

-Ortalama yatırım vadesi bu yılın ilk çeyreğinde 240 gün. Giden uzun vadeli, günlük al-sat pek yapmayan bir yatırımcı kitlesi. Bu nedenledir ki sahiplikte yüzde 60 civarında payları olmasına karşılık işlem hacminde yüzde 27’lik bir pay alıyorlar.

-Yabancılar tam da bizim aradığımız yatırımcı kitlesi ve 1989 yılından itibaren geldikleri Türkiye pazarındaki paylarını azaltıyorlar.

Bizim borsamızda yabancı payı yıllardır çok yüksekti. Yüzde 72.63’e kadar çıktığı da vardır. Bu açıdan bakılırsa paylarının azalması yerli-yabancı dengesinin kurulmasında yararlı da görülebilir.

YENİ GELEN YERLİLERİN ÖZELLİKLERİ

-Ancak yerli olarak yerlerine kimlerin geldiği de önemli. Yılın 5 aylık döneminde yerli yatırımcı sayısı 313 bin arttı. Artış daha çok koronavirüs döneminde gerçekleşti.

-Eve kapandığımız bir dönem. KKTC’ye veya yurtdışına seyahatler yapılamıyor. At yarışları, spor toto gibi şans oyunları da yok. Çoğunluğu heyecan ve kazanç arayan gözü kara bireysellerden oluşan bir kitle diyebiliriz.

-Gözü kara çünkü BİST 100 Endeksi dışındaki küçük ve orta büyüklükteki şirket hisselerine yatırım yaptılar. Hisse senetlerine girerken de yarattıkları hareketin bereketini gördüler.

-Sorun, hisse senetlerinden çıkmaya kalktıklarında yeni alıcılar gelmezse ortaya çıkacak. Ya zararına satış yapacaklar ya da bekleyecekler. Ancak geldikleri dönemi ve hisse senetlerini dikkate alırsak yeni yatırımcıların öyle sabırlı olacaklarını söylemek de zor.

KISA VADELİ AL SATÇI GRUP

-Zaten yerli yatırımcıların ortalama yatırım süresi 31 gün. Giden 240 günlük yatırımcı ve büyük hisse senetlerinden çıkıyor. Gelenler 31 günlük kitleden ve küçük hisse senetlerine ilgi duyuyor. Borsadaki toplam yatırımcı sayısının da dörtte birini oluşturan bir kitle üstelik. Borsadaki ortalama yatırım vadesi daha da kısalabilir. Bu da iyi bir gelişme değildir.

Bu durum bizi daha oynak, günlük al-sata dayanan, işlem hacmi fazla ama temel analizden kopuk bir piyasa yapısına doğru götürür.

-Aslında böyle bir piyasa yapısına geçmişte sahiptik. En büyük sorunumuz günlük al-sat ve yüksek piyasa oynaklığıydı. 2001 kriziyle dünyada sermaye akımlarının hızlanmasıyla bu durum önemli ölçüde törpülendi.

EN YÜKSEK DEVİR DAİMLİ BORSA

- Türkiye borsası yıllardır dünyanın en yüksek devir hızına ulaşan borsaları arasında yer alır. Bazı yıllar birinci, bazı yıllar ikinci veya üçüncüdür. Az sayıda yılda da ilk 5’e giremez.

-Devir hızında yarıştığı borsa da 24 saat açık teknoloji hisseleri ağırlıklı bir piyasa olan Nasdaq’tır. Diğeri Çin borsasıdır.

-Devir hızı, aynen bildiğimiz malların devir daimidir. Dolaşımdaki hisse senetlerinin bir yılda kaç kez çevrildiğini gösteren bir rasyodur. Son veriye göre bu oran İstanbul Borsası’nın toplamı için yüzde 281’dir, ya da 2.8 kattır. Buna göre hisse senetleri yıl içinde 2.8 kez çevrilmiştir, alınıp satılmıştır ve takla attırılmıştır. İstanbul Borsası da devir hızında dünya 4’cüsüdür.

SIRADA KÜÇÜKLERİN TAKLASI VAR

-Üstelik bu rasyo tüm hisse senetlerinin ortalamasıdır. Tek tek hisse senetlerine bakıldığında 10 kat, 15 kat takla atanlar da vardır. Bu anlamda şimdi küçük hisse senetlerinin takla atmasına sıra geldi. Yeni küçük yatırımcı kitlesinin gelmesiyle bakalım yılda kaç takla atacaklar.

-Borsa İstanbul’un istikrarlı şekilde dünya borsaları arasında önden koştuğu kriter budur. Diğer bütün kriterlerde sıralamalarda 15-30 arasında bir yerde yer alıyor.

GEÇMİŞİN DÜNYA BİRİNCİLİKLERİ

-Bunun yanında bizim piyasamızın getiri açısından da geçmiş yıllarda sık sık ilk sıralarda yer alırdı. Dünya Borsalar Federasyonu’nun verilerine göre, ilk adıyla İMKB, daha sonraki adıyla Borsa İstanbul 1986 yılından bu yana geçen 35 yılın 8’inde getiride dünya birincisi oldu. Bu kadar fazla birincilik dünyada az borsaya nasip oldu. Bunun yarısı kadar da dünya sonunculuğu vardır.

-Ancak bu yüksek getirilerin büyük çoğunluğunun 2000 yılı öncesine gerçekleştiğini belirtelim. 2001 Krizi sonrasında İstanbul Borsası’nın oynaklığı azaldı, uysallaştı ve sadece 2012 yılında getiride dünya birinciliğini elde etti.