İyimserlik şehri: Montevideo!
Uruguay'ın başkenti Montevideo, insanlarının içtenliği, sokakların kendi başınalığı, zamanın sizi yormayan akışı ve her yerde karşılaşabileceğiniz o iyimser ifade, modern dünyanın tüm gerçekliklerine inat, dünyanın bu ucunda insanların birlikteliklerinden ne denli memnun olduklarını fazlasıyla hissettiriyor. Onların aydınlık bakışları sizi de sarıyor
Levent Özçelik, HT Cumartesi'de Montevideo'yu kaleme aldı.
DÜNYACA ÜNLÜ YAZARDAN TAVSİYE
Uruguaylı dünyaca ünlü yazar Eduardo Galeano “Montevideo yürüyerek keşfedilir” diyor ve bunun yaşattığı ayrıcalığı şu sözlerle anlatıyor: “Bu şehri seviyorum, çünkü şans eseri hâlâ prehistorik özelliklere sahip! Mesela burada hâlâ yürüyebiliyorsun, nefes alabiliyorsun. Bu iki aktivite büyük modern şehirlerde zorlukla yapılıyor. Bazı şehirlerde yürümek yasak, tamamen. Ya da derin derin nefes almak garip bir davranış çünkü hava pis; arabalar yüzünden, kirlilik yüzünden. Ama şansımıza bize çok güzel bir yer düşmüş. Dünya üzerinde açıklaması zor bazı şeyler var; mesela tavuklar, kanatları olduğu halde uçmazlar, uçmayı unutmuşlar! Biz insanlara da aynı şey olacak, çünkü her geçen gün bacaklarımız yerine tekerlekleri kullanıyoruz.”
Şehirde duvarlar grafitilerle bezenmiş. Hemen her sokakta seyyar satıcılar yerini almış. Kitap, CD, antika eşya; ne ararsanız var. Tabii sokak müzisyenlerini de unutmamak gerek. Birbiri ardına sıralanmış kafelerin, eski binaların arasından geçiyoruz. Özellikle kent merkezinde yeni bir yapıya rastlamak neredeyse mümkün değil. Bütün yeni yapılar merkezin dışında yükselmiş. Yeni kent, eski kenti kuşatmadan, daha kenarlarda inşa edilmiş. Siteler, bahçeli modern yapılar, alışveriş merkezleri... Oralara yaklaştıkça Montevideo yüz değiştiriyor sanki. Yol aldıkça İspanyol, İtalyan ve Portekiz mimarisinin örnekleriyle de karşılaşıyoruz.
ORTA SINIFIN ÜLKESİ
Uruguay’ın tarihi, İspanyolların 1516’da bu toprakları keşfetmesiyle başlamış. Portekiz, Brezilya kolonisinin sınırlarını genişletmeye başladıktan sonra İspanya, Uruguay’ı kolonileştirmeyi hızlandırmış ve böylece Montevideo 18. yüzyılda askeri bir liman olarak kurulmuş. Bu doğal körfez kısa zamanda Plata Nehri’nin öteki ucundaki zengin Arjantin limanı Buenos Aires’le yarışacak kadar ekonomik önem kazanmış. 1811’de Jose Gervasio Artigas, Uruguay’ın ulusal kahramanı olarak, İspanya’ya karşı bağımsızlık mücadelesini başlatmış. Ülke, 1825’te Brezilya’dan bağımsızlığını kazanmış. Tam bağımsızlığını ise 1828’de Montevideo Anlaşması ile ilan edebilmiş.
Peki, bugünün Uruguay’ı? Orta sınıfın hâkim olduğu bir ülke. Çoğunluğunu orta sınıftan profesyonellerin oluşturduğu üç milyonluk nüfus, dengeli gelir dağılımına sahip. Yüksek okuma-yazma oranıyla da diğer Latin Amerika ülkeleri arasından sıyrılıyor. Ama düşük doğum oranı ve genç kuşağın göçü, bugünün Uruguay’ını Avrupa ülkelerine benzer, orta yaşın hâkim olduğu bir ülke haline getirmiş.
Uruguay’ın bir başka özelliği de dünya üzerinde su için referandum yapan tek ülke olması. Su, yarının petrolü olacak ve savaşlar bu kez su için yapılacak. Uruguay’ın bunu önceden görmesi ve suyu herkes için bir hak olarak kabul etmesi çok önemli...
SOKAK PARTİLERİ
Montevideo’da günlerim şehrin sokaklarında yürüyerek geçti. Yeni insanlarla tanıştım, hepsiyle çok çabuk kaynaştım. Birbirimize anlatacak bir şeyler bulmakta, birlikte vakit geçirmekte hiç zorlanmadık. Yürüdük, kafelerde soluklandık, gece barlarda eğlenip sarhoş olduk.
Eğer benim gibi Noel döneminde giderseniz, şehir pek çok eğlence alternatifi sunuyor. Uruguaylılar için eski yılı uğurlayıp yeni bir yıla girmek fazlasıyla özel bir an. O nedenle ellerinden geldiğince eğlenmeye, yeni bir yıla mümkün olduğunca neşeli, mutlu girmeye çalışıyorlar. Öyle ki bu dönemde sokaklar birer parti mekânına dönüşüyor. Kutlamalar sırasında kuru kalmanıza imkân yok. Üstelik de suyla değil içkiyle ıslanıyorsunuz.
Uruguay küçük bir ülke. Ama bu ufak ülke yine de edebiyatta, resimde, tiyatro ve futbolda adını duyuruyor. Uruguay, futbolda ilk Dünya Kupası’nın hem ev sahibi hem de şampiyonu.
