Doğumdan sonra babaların beynindeki değişim
Çocuğu anne doğuruyor, emziriyor, büyütüyor; babalara ne oluyordu ki canım! Yok, işin aslı öyle değilmiş. Babalara da bir şeyler oluyormuş gerçekten. Bu defa bunu bilim söylüyor
Yıllar önce Elif Şafak, anne olduğu yıl geçirdiği değişimi, doğum sonrası bunalımını otobiyografik eseri ‘Siyah Süt’te anlatmıştı. Kitabı üzerine söyleşimizde Şafak, “Babaların da doğum sonrası bunalımı var" gibi bir ifade kullandığında, itiraf edeyim, biraz saçma gelmişti.
“O zaman bir kitapta da onu mu anlatacaksınız?” diye sormuştum. “Onu da bir erkek anlatsın” yanıtını aldığımda henüz bir anne de değildim, babaların bebekle birlikte değişebileceğinin de farkında değildim. Daha doğrusu bu konu üzerine düşünme gereği duymamıştım hiç. Çocuğu anne doğuruyor, emziriyor, büyütüyor; babalara ne oluyordu ki canım!
Yok, işin aslı öyle değilmiş. Babalara da bir şeyler oluyormuş gerçekten. Bu defa bunu bilim söylüyor.
Ebeveynlik, kuşkusuz bir miktar beceri gerektiriyor. Öyle ya, hiçbir deneyime sahip olmadan, çok az uykuyla, çocuklarının ihtiyaçlarını önceden tahmin etmeleri, onları anlamaları ve onlarla ilgilenmeleri gerekiyor anne babaların.
Bazı araştırmacılar, annelerin yeni rollerinde başarılı olabilmek için yeni duruma uyum sağlamaları gerekmesinin şaşırtıcı olmadığını söylüyor. Çünkü yapılan araştırmalar, kadınların hamile kaldıklarında ve doğum yaptıktan sonra beyinlerinde, onları anneliğe hazırlamaya yardımcı olan fiziksel değişiklikler olduğunu gösterdi.
Şimdi yeni bir araştırma, babalarda da benzer değişimlerin olduğunu ortaya koydu. Güney California Üniversitesi'ndeki araştırmada, erkeklerin beynindeki değişikliklerin "bebekle bağ kurma ve bebeğe duyarlı bir şekilde bağlanma yeteneğini destekleyebileceği, çünkü bunun türümüzün hayatta kalması için önemli olduğu” saptandı.
Yapısal beyin değişiklikleri üzerinde çalışan Psikoloji Profesörü Darby Saxbe öncülüğünde yürütülen çalışmada, ilk çocuklarının doğumundan önce ve sonra 40 taze baba üzerinde beyin görüntüleme yapıldı. Araştırmacılar, yapısal değişikliklerin kadınlarda gözlemlenenden daha hafif olduğunu, ancak erkeklerin baba olmadan önce ve sonra beynindeki gri maddede bir azalma yaşadıklarını keşfetti.
Araştırmacılar, bu değişikliklerin öncelikle hafıza, düşünme, muhakeme, öğrenme, sorun çözme gibi yürütücü işlevlerde rol oynayan serebral kortekste meydana geldiğini belirtti. Saxbe, bir tür kolaylaştırma süreci olan bu gri madde azalmasının, beynin bilgiyi daha verimli bir şekilde işlemesine yardımcı olduğunun düşünüldüğünü söyledi.
Çalışmada, ilk kez baba olan erkekler arasında, serebral korteksteki gri madde hacminde daha belirgin bir azalma yaşayanların, ebeveynliğe yönelik daha fazla motivasyon ve bağlılık bildirdikleri tespit edildi. Yapılan gözleme göre bu babalar, doğumdan önce bebeklerine daha çok bağlı olduklarını hissediyorlardı. Doğumdan sonra da birincil bakıcı olarak bebekleriyle daha fazla zaman geçirdiler.
BABALARIN DEĞİŞEN HORMONLARI
Sadece kadınlar değil, erkekler de baba olmadan önce ve sonra hormonlarda değişiklikler yaşıyorlar.
Bir çalışmada, babaların yeni doğan bebeklerini ilk kez kucaklarına aldıklarında, bağlanma için önemli olan oksitosin hormonunun arttığı tespit edildi.
600'den fazla erkek üzerinde yapılan bir başka araştırma, 20'li yaşlarının başında daha yüksek testosteron düzeylerine sahip olanların, dört yıl sonraki takip döneminde baba olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu ortaya çıkardı.
Baba olanların testosteron seviyelerinde, baba olmayan erkeklere kıyasla dikkate değer düşüşler görüldü.
Notre Dame Üniversitesi Antropoloji Profesörü ve testosteron çalışmasının baş yazarı Lee Gettler’e göre, erkeklerin babalığa geçiş yaparken testosteron seviyesinin azalması, aileye odaklanmayı ve aileyi önceliklendirmeyi sağlıyor.
Gettler, "Erkeklerin vücutları, bazı yönlerden annelerin deneyimlerine paralel olarak ebeveynliğin taleplerine hazırlanıyor. Eşlerinin ve çocuklarının ihtiyaçlarına odaklanmalarına yardımcı olacak şekilde özel olarak evrimleşti” dedi.
ERKEKLERİN DE DOĞUM SONRASI DEPRESYONU VAR
Sonuç olarak, ilk kez baba olanların beyinlerindeki gri maddenin azalması, çocukla daha iyi bağ ve etkileşime katkıda bulunabiliyor. Ancak bu değişiklikler aynı zamanda erkeklerde doğum sonrası depresyon, anksiyete ve kötü uyku kalitesi riskinin artmasıyla da bağlantılı.
Tüm bu araştırma sonuçlarına bakınca, beyindeki yapısal değişikliklerden hormonlardaki değişimlere kadar erkeklerin vücutları, onları babalığa uyum sağlamaya hazırlıyor gibi görünüyor.
Galiba taze babalar çoğumuzun sandığı gibi çok da ‘misafir sanatçı’ değiller.